Dr. W EP. 109 ปวดส้นเท้า/รองช้ำ... Kinesio Tape vs เทปขาว (Low-Dye) อันไหนดีกว่า? 🤔🦶

😊 สวัสดีครับ! Dr. W กลับมาอีกครั้งครับ! จาก EP 97 ที่เราคุยเรื่องการดูแล Plantar Heel Pain (PHP) หรือ "รองช้ำ" ซึ่งเน้นที่ Core Treatment ได้แก่ การให้ความรู้, การยืด, และ "การติดเทป (Taping)"

Guideline ปัจจุบัน (เช่น Koc et al. 2023) ก็แนะนำว่าการติดเทป (ไม่ว่าจะเป็นแบบแข็ง Rigid หรือแบบยืดหยุ่น Elastic) สามารถนำมาใช้เพื่อช่วยลดปวดและเพิ่ม Function ในผู้ป่วย PHP ได้ แล้วคำถามที่ตามมาคือ... เราควรเลือกใช้เทปแบบไหนดีล่ะ? ระหว่าง Kinesio tape (KT) เทปสี สวยๆ ที่ยืดหยุ่นได้ กับ Low-Dye Taping (LDT) ซึ่งมักใช้เทปผ้าสีขาวที่ค่อนข้างแข็งแรง ไม่ยืดหยุ่น เพื่อพยุงอุ้งเท้าโดยตรง? 🤔🦶🩹

วันนี้มีงานวิจัยใหม่แบบ RCT โดย García-Gomariz และคณะ (2024) ที่ทำการเปรียบเทียบเทปสองชนิดนี้โดยตรงในผู้ป่วยที่มีอาการปวดส้นเท้าเฉียบพลัน (Acute PHP) ครับ!

📌 ไขความจริง: Kinesio tape (KT) vs Low-Dye Tape (LDT) สำหรับปวดส้นเท้า (PHP)

1️⃣ งานวิจัยนี้เปรียบเทียบอะไร? (The Study Comparison) 🔬

🔶 วัตถุประสงค์: เปรียบเทียบผลของ KT กับ LDT ในการลดปวด (วัดด้วย VAS 0-10) และประเมินความสบาย, ความคล่องตัว, ความสะดวกในการดูแลสุขอนามัยขณะติดเทป ในผู้ป่วย Acute PHP 40 คน

🔶 วิธีการ: แบ่งคนไข้เป็น 2 กลุ่ม (กลุ่ม KT vs กลุ่ม LDT) ให้ติดเทปต่อเนื่องอย่างน้อย 4-5 วัน แล้ววัดผลต่างๆ 👇 ภาพด้านล่างนี้สรุปการศึกษาและผลลัพธ์เบื้องต้นครับ

2️⃣ ผลลัพธ์ที่ได้... ใครดีกว่า? (The Results!) 📊

🔶 ทั้งคู่ช่วยลดปวดได้!: ทั้ง KT และ LDT สามารถช่วย ลดคะแนนความปวด ลงได้จากตอนแรก (Baseline) อย่างชัดเจน (ดูกราฟในภาพ) 👍

🔶 KT ดูเหมือนจะลดปวดได้ดีกว่า & สบายกว่า: ผลการศึกษา รายงานว่า กลุ่มที่ใช้ Kinesiotape (KT) มี "ผลในการลดปวดโดยรวมดีกว่า" กลุ่ม Low-Dye Tape (LDT) โดยเฉพาะในวันแรกๆ และกลุ่ม KT ยังรายงานว่ารู้สึก "สบายเท้า เคลื่อนไหวสะดวก และเทปติดทนกว่า" ด้วยครับ

🔶 แต่! มีข้อสังเกตเรื่องการลดปวด: แม้ผลสรุปจะบอกว่า KT ดีกว่า แต่ถ้าดูข้อมูลละเอียดจาก Baseline ถึง Follow-up พบว่ากลุ่ม LDT มี "ค่าเฉลี่ยการลดลงของคะแนนปวด" มากกว่า กลุ่ม KT เล็กน้อย (ลด 4 แต้ม vs 3 แต้ม) เพียงแต่อาจไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ -> จุดนี้ยังมีความ "ไม่ชัดเจน" อยู่บ้างครับ

3️⃣ ข้อควรพิจารณา & ข้อจำกัด (Important Considerations & Limitations) 🤔⚠️

🔶 1. หลักฐานรวมๆ ของ KT ยังไม่แข็งแรง: ต้องทราบว่า โดยรวมแล้ว หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่สนับสนุนประสิทธิภาพของ Kinesiotape ในภาวะปวดกล้ามเนื้อและกระดูกอื่นๆ ยังไม่แข็งแรงมากนัก และ Review ก่อนๆ บางชิ้นก็ไม่แนะนำให้ใช้ในทางคลินิก

🔶 2. งานวิจัยนี้มีข้อจำกัด:

▪️ ไม่มีกลุ่มควบคุม: ทำให้บอกไม่ได้ 100% ว่าอาการปวดที่ลดลง เป็นเพราะเทปจริงๆ หรือเพราะปัจจัยอื่น (เช่น หายเองตามเวลา, Placebo)

▪️ ดูแค่ระยะสั้น: ไม่ได้ติดตามผลระยะยาว หรือวัดผลด้าน Function การใช้งานเท้า

🔶 3. Low-Dye Tape เป็น Core Treatment อยู่แล้ว: Guideline ที่น่าเชื่อถือ (เช่น Morrissey et al. 2021) แนะนำ Low-Dye Taping เป็น ส่วนหนึ่งของการรักษาหลัก (Core Treatment) สำหรับ PHP อยู่แล้ว ซึ่งมักจะทำ ควบคู่กับ การให้ความรู้และการออกกำลังกายเสมอ

4️⃣ แล้วจะเลือกใช้อย่างไร? (Clinical Application)

🔶 Taping เป็น "ตัวช่วยระยะสั้น": ไม่ว่าจะเป็น KT หรือ LDT ควรพิจารณาใช้เป็นเพียง "ทางเลือกเสริม เพื่อช่วยลดปวดในระยะสั้น" เท่านั้น (เช่น ติด 2-4 วัน) โดยเฉพาะในช่วงที่ปวดมาก เพื่อให้สามารถทำกิจกรรมหรือออกกำลังกายอื่นๆ ได้ง่ายขึ้น

🔶 ไม่ใช่การรักษาหลักระยะยาว: เป้าหมายระยะยาวคือการฟื้นฟู ความแข็งแรง (Capacity) และ ความมั่นใจ (Confidence) ของเท้าและขา ผ่าน การให้ความรู้ (Education), การจัดการ Load, และการออกกำลังกาย (Exercises - Stretching/Strengthening) เพื่อให้กลับไปทำกิจกรรมต่างๆ ได้ โดยไม่ต้องพึ่งเทป!

🔶 การเลือกชนิดเทป: ขึ้นอยู่กับ ความต้องการและความชอบของแต่ละบุคคล เป็นหลัก หลังจากประเมินแล้วว่าไม่มีข้อห้าม (เช่น การแพ้เทป):

▪️ ถ้าเน้น ความสบาย, ความยืดหยุ่น, ความสวยงาม, หรือความทนทาน -> KT อาจเป็นตัวเลือกที่ดีกว่า (ตามผลวิจัยนี้)

▪️ ถ้าเน้น การพยุงอุ้งเท้าที่แข็งแรง (ตามหลักการเดิม) และ สอดคล้องกับ Guideline ที่แนะนำเป็น Core Treatment -> LDT ก็ยังเป็นตัวเลือกที่ดี

▪️ สิ่งสำคัญ: คือการ ติดตามการตอบสนอง ของคนไข้ต่อเทปแต่ละชนิด

💡 ข้อคิด:

✅ การติดเทป (ทั้ง Kinesiotape และ Low-Dye) อาจเป็นทางเลือกที่ช่วย "ลดปวดระยะสั้น" ได้ในผู้ป่วยรองช้ำ/ปวดส้นเท้าเฉียบพลัน

✅ Kinesiotape อาจให้ ความรู้สึกสบายและติดทนกว่า ในขณะที่ Low-Dye มี Guideline สนับสนุนเป็น Core Treatment

✅ แต่! เทปเป็นเพียง "ตัวช่วยชั่วคราว" เท่านั้น! 🩹 ไม่ได้แก้ปัญหาที่ต้นเหตุในระยะยาว

✅ การรักษาหลักที่ยั่งยืนยังคงเป็น Education + Exercise (Stretching/Strengthening) + Load Management ครับ 😊🦶

✨ เคสตัวอย่างจากคลินิก ✨

คุณครู 👩‍🏫 อายุ 50 ปี ปวดส้นเท้าขวาตอนเช้า/ยืนนาน (PHP) ตรวจพบ Calf ตึง, กดเจ็บ Plantar Fascia, NKT/NMI พบ Gastrocnemius/Soleus Facilitated / Tibialis Anterior Inhibited

แผนการรักษา:

✅ Education & Load Management: อธิบาย PHP, ปัจจัยเสี่ยง, การจัดการ Load, เลือกรองเท้า, Pain Monitoring

✅ Stretching Program: ยืด Plantar Fascia และ Calf muscles

✅ Manual Therapy & Corrective Exercise (NKT/NMI):

🔹 คลาย Gastrocnemius/Soleus ที่ Facilitated

🔹 กระตุ้น Tibialis Anterior ที่ Inhibited

✅ Taping Trial (เป็นส่วนหนึ่งของ Core Treatment ระยะสั้น):

🔹 ให้ข้อมูล: อธิบายข้อดีข้อเสียของ KT และ LDT ตามงานวิจัยล่าสุดและ Guideline

🔹 เริ่มต้นด้วย LDT: เนื่องจาก Guideline แนะนำเป็น Core Treatment และเน้นการพยุง Arch โดยตรง ลองติดให้ 2-4 วัน ประเมินการตอบสนอง (ลดปวด? สบาย? แพ้?)

🔹 พิจารณา KT: หากคนไข้ไม่ชอบความรู้สึกของ LDT (รู้สึกแข็ง/ไม่สบาย) หรือติดไม่ทน อาจ ลองเปลี่ยนเป็น KT โดยอธิบายว่าอาจสบายกว่าและอาจช่วยลดปวดได้ดี (ตามงานวิจัยนี้) แต่หลักฐานโดยรวมยังไม่แข็งแรงเท่า LDT และยังคงต้องทำ Exercise ควบคู่

🔹 เน้นย้ำ: ไม่ว่าใช้เทปแบบไหน ต้องทำ Stretching และเริ่ม Exercise ควบคู่เสมอ! และเป้าหมายคือค่อยๆ ลดการพึ่งพาเทปลง

✅ Exercise Progression: เริ่ม Intrinsic foot muscle ex -> Calf raises เมื่อพร้อม

ผลลัพธ์:

✅ การใช้เทป (ไม่ว่า LDT หรือ KT ที่คนไข้ตอบสนองดี) ช่วย ลดปวดในชีวิตประจำวันช่วงแรก ได้ดี

✅ ทำให้คนไข้ ทำท่าบริหารหรือยืดเหยียดได้ง่ายขึ้น และ มีความมั่นใจในการขยับมากขึ้น

✅ ค่อยๆ ลดการใช้เทปลง เมื่ออาการดีขึ้นและความแข็งแรงเพิ่มขึ้นจากการออกกำลังกาย

ข้อสังเกต: Taping เป็น "เครื่องมือเสริม" ที่มีประโยชน์ในการจัดการอาการ PHP ระยะสั้น ช่วยให้คนไข้ผ่านช่วงที่ปวดมากไปได้ และเข้าร่วมโปรแกรม Exercise ซึ่งเป็นการรักษาหลักในระยะยาวได้ดีขึ้น การเลือกชนิดเทปควรพิจารณาจากหลักฐาน, Guideline, และความพึงพอใจของคนไข้ร่วมกันครับ

References

🔶 1. García-Gomariz, C., et al. (2024). Effects of Kinesiotape versus Low-Dye Tape on Pain and Comfort Measures in Patients with Plantar Fasciitis: A Randomized Clinical Trial. Life (Basel), 14(2), 249.

🔶 2. Koc, M., et al. (2023). Turkish Foot and Ankle Society consensus statement on the diagnosis and treatment of plantar fasciitis. Acta Orthop Traumatol Turc, 57(1), 1-8.

🔶 3. Morrissey, D., et al. (2021). Management of plantar heel pain: a best practice guide informed by a systematic review, expert clinical reasoning and patient values. Br J Sports Med, 55(19), 1106-1118.

🔶 4. Lemont, H., et al. (2003). Plantar fasciitis: a degenerative process (fasciosis) without inflammation. J Am Podiatr Med Assoc, 93(3), 234-237.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line :https://lin.ee/cl1hNqe