Dr. W EP. 102 ไหล่ติด (Frozen Shoulder) 🥶 จัดการอย่างไร? ดูแนวทางตาม "ระดับความรุนแรง" 💪

😄 สวัสดีครับ! Dr. W กลับมาอีกครั้งครับ! จาก EP 101 ที่เราใช้ Flowchart คัดกรองปัญหาปวดไหล่ และได้ทราบว่าอาการสำคัญอย่างหนึ่งของ "ไหล่ติด (Frozen Shoulder - FS)" คือ การจำกัดของมุมหมุนแขนออก (Loss of Passive External Rotation)

FS หรือ Adhesive Capsulitis เป็นภาวะที่ซับซ้อน เกิดจากการอักเสบและหนาตัวของเยื่อหุ้มข้อไหล่ ทำให้ปวดและติดแข็ง ขยับได้ลำบาก พบได้บ่อยในวัย 40-60 ปี และผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน, ไทรอยด์ มีความเสี่ยงสูงขึ้น

การรักษา FS นั้น ไม่เหมือนกันในทุกระยะ! แนวทางปัจจุบันเน้นการ "ปรับ" การรักษาให้เหมาะสมกับ "ระดับความรุนแรงของอาการ หรือ ความไวต่อการกระตุ้น (Irritability Level)" ในขณะนั้นๆ ครับ (Mertens et al., 2021/2022)

📌 ไขความจริง: แนวทางการดูแลรักษาภาวะไหล่ติด (Frozen Shoulder Interventions)

👇 ภาพด้านล่างนี้สรุปภาพรวมการแบ่งระยะตาม Irritability และแนวทางการรักษาได้ดีมากครับ

1️⃣ เข้าใจ "ระดับความรุนแรง" (Irritability Levels) - ดูจากอะไรบ้าง?

🔸 หัวใจสำคัญ: ประเมินจากความสมดุลระหว่าง "ปวด" vs "ติด" และ "การตอบสนองต่อการขยับ"

🔴 High Irritability (ปวดมาก > ติด):

◾️ ปวดรุนแรง (NPRS ≥ 7/10), ปวดกลางคืน/ตอนพักบ่อย

◾️ ปวดง่ายตลอดช่วงการเคลื่อนไหว

 ◾️ ขยับเองได้น้อยกว่าถูกขยับให้ (Active < Passive ROM)

 ◾️ ตรวจ End feel ไม่ได้ (ปวดก่อนสุดช่วง)

🟡 Moderate Irritability (ปวด ~ ติด):

 ◾️ ปวดปานกลาง (NPRS 4-6/10), ปวดกลางคืน/ตอนพักเป็นครั้งคราว

 ◾️ ปวดเฉพาะตอนขยับสุดช่วง (Active/Passive)

 ◾️ มุม Active กับ Passive ใกล้เคียงกัน

🟢 Low Irritability (ติด > ปวด):

 ◾️ ปวดน้อย (NPRS ≤ 3/10), ไม่มีปวดกลางคืน/ตอนพัก

 ◾️ ปวดเฉพาะตอนถูกดัดไป "สุดจริงๆ" (Passive end-range)

 ◾️ มุม Active = Passive

2️⃣ แนวทางการรักษาตามระดับความรุนแรง (Treatment Based on Irritability)

🔸 การรักษาทั่วไป (General - ทุกระยะ):

✅ Patient Education: ให้ความรู้, จัดการความคาดหวัง (Moderate Evidence)

✅ Mobilizations: ขยับข้อต่อโดยนักกายภาพภาพบำบัด (Weak/Strong Evidence)

✅ Exercise Therapy: ออกกำลังกาย (หัวใจหลัก!) (Moderate/Strong Evidence)

🔸 การรักษาเฉพาะระยะ:

🔴 High Irritability (เป้าหมาย: ลดปวด/อักเสบ, รักษามุมเท่าที่มี):

◾️ Rationale: ช่วงนี้มีการอักเสบและปวดเป็นหลัก ต้องเน้นลดปวดและหลีกเลี่ยงการกระตุ้นเพิ่ม

◾️ Treatment: Mobilization/Exercise "นุ่มนวลที่สุด" ในช่วงไม่ปวด (Pain-free low-intensity, Active Assisted ROM, Pendulum).

◾️ Pharmacotherapy: "Corticosteroid Injection" มีหลักฐานดี (Strong Evidence) ช่วยลดปวด/อักเสบ ระยะสั้น ได้ดีมาก ทำให้เริ่มขยับได้ง่ายขึ้น. อาจใช้ Paracetamol/NSAIDs เสริม (Limited Evidence)

🟡 Moderate Irritability (เป้าหมาย: ค่อยๆ เพิ่มมุม):

◾️ Rationale: ปวดลดลง เริ่มจัดการกับความติด (Stiffness) จากพังผืด

◾️ Treatment: ค่อยๆ เพิ่มระดับ Mobilization/Exercise เข้าใกล้สุดช่วงมากขึ้น (Towards end-range), ฝึก Active exercise ทุกทิศทาง, เริ่ม Neuromuscular re-education.

🟢 Low Irritability (เป้าหมาย: เพิ่มมุมสุด + Function):

◾️ Rationale: ปวดน้อยมาก เหลือแต่ความติด ต้องใช้แรง/ความถี่สูงขึ้นเพื่อยืดพังผืดและฟื้นฟูกล้ามเนื้อ

◾️ Treatment: "เน้นสุดช่วง!" (End-range mobilization/stretching บ่อยๆ, นานขึ้น), ออกกำลังกาย ปรับปรุงการทำงานทั้ง Shoulder Girdle, Strengthening, Functional training

3️⃣ เทคนิคกายภาพบำบัดอื่นๆ ที่มีหลักฐานสนับสนุน (Other Supported PT Techniques)

🔸 Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF): เทคนิคกระตุ้นระบบประสาทกล้ามเนื้อ

🔸 Mirror Therapy: การใช้กระจก

4️⃣ แนวทางที่อาจมีศักยภาพในอนาคต (Potential Future Interventions)

🔸 Pain Neuroscience Education (PNE), High-Intensity Interval Training (HIIT), Lifestyle changes (ยังต้องการงานวิจัยเพิ่ม)

💡 ข้อคิด:

✅ การรักษาไหล่ติด (FS) ที่มีประสิทธิภาพ ควร ปรับตาม "ระดับความรุนแรง" (Irritability)

✅ ระยะปวดมาก (High): เน้นลดปวด รักษามุมเบาๆ (ฉีด Steroid อาจช่วยได้มาก)

✅ ระยะปวดลดลงแต่ยังติด (Moderate/Low): "การออกกำลังกายและ Mobilization" คือหัวใจหลัก!

✅ ใจเย็นและสม่ำเสมอ: FS ใช้เวลาฟื้นตัวนาน การทำกายภาพฯ สม่ำเสมอและอดทนสำคัญมากครับ 😄🥶💪

⚡️ เคสตัวอย่างจากคลินิก ⚡️

คนไข้หญิง อายุ 55 ปี เป็นเบาหวาน + ไหล่ติดซ้าย

◾️ ช่วงแรก (มาด้วย High Irritability  / Stage I-II):

อาการ: ปวดกลางคืนมาก, ขยับแทบไม่ได้, ปวดตลอด, Passive ER ติดแข็งมาก.

แผน: ให้ความรู้, เน้นลดปวด (อาจแนะนำปรึกษาแพทย์เรื่อง Injection), ทำกายภาพฯ แบบ Gentle สุดๆ (Pendulum, AAROM ในช่วงไม่ปวด), ไม่ฝืนยืด

◾️ ช่วงกลาง (ประเมินเข้าสู่ Moderate Irritability ):

อาการ: ปวดกลางคืนลดลง, ปวดเฉพาะตอนสุดช่วง, แต่ยังติดมาก.

แผน: เริ่ม เพิ่มความท้าทาย ของ Mobilization และ Exercise อย่างค่อยเป็นค่อยไป, เริ่ม Active ROM มากขึ้น, เริ่ม Isometrics เบาๆ, อาจใช้ NKT/NMI แก้ไข Compensatory pattern ที่เกิดจากการ Guarding

◾️ ช่วงท้าย (ประเมินเข้าสู่ Low Irritability 🟢):

อาการ: ปวดน้อยมาก, เหลือแต่ความติดสุดช่วง.

แผน: เน้นเพิ่มมุมสุดช่วง! ทำ End-range Stretching/Mobilization บ่อยขึ้นและนานขึ้น, เพิ่ม Strengthening exercises และ Functional Training.

ผลลัพธ์: คนไข้ได้รับการรักษาที่ "เหมาะสมกับระยะ" ทำให้ผ่านช่วงปวดรุนแรงไปได้ และค่อยๆ ฟื้นฟู ROM & Function กลับคืนมาตามศักยภาพ (แม้ใช้เวลานาน)

ข้อสังเกต: การประเมิน Irritability และปรับการรักษาตามระยะ ช่วยให้เราไม่ทำอะไรที่ "เร็วเกินไป" (ตอนปวดมาก) หรือ "ช้าเกินไป" (ตอนเริ่มคลายตัว) ซึ่งจะทำให้การฟื้นฟูมีประสิทธิภาพสูงสุดครับ!

References

 1. Mertens, M. G., Meeus, M., Verborgt, O., et al. (2022). An overview of effective and potential new conservative interventions in patients with frozen shoulder: A systematic review. Rheumatology International, 42(1), 29-45.

 2. Challoumas, D., Biddle, M., McLean, M., & Millar, N. L. (2021). Management of frozen shoulder: A systematic review and network meta-analysis. JAMA Network Open, 4(, e2121620. (PMID: 34425089)

 3. Mertens, M. G., et al. (2021). Diagnosis and management of adhesive capsulitis (frozen shoulder) in primary care: a clinical practice guideline. British Journal of General Practice, 71(702), e73-e81. (PMID: 33326025)

 4. Rangan, A., et al. (2022). Management of adults with primary frozen shoulder in secondary care (UK FROST): a multicentre, pragmatic, three-arm, superiority randomised clinical trial. Lancet, 400(10354), 725-736. (PMID: 36075904)

 5. Page, M. J., Green, S., Kramer, S., Johnston, R. V., McBain, B., Chau, M., & Buchbinder, R. (2014). Manual therapy and exercise for adhesive capsulitis (frozen shoulder). Cochrane Database of Systematic Reviews, (, CD011275.

 6. Horsley, I. G., et al. (2021). Sports Health, 13(4), 338-347.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line :https://lin.ee/cl1hNqe