Dr. W EP. 101 ปวดไหล่... เป็นอะไรกันแน่? ลองดู Flowchart ช่วยวินิจฉัยเบื้องต้น!

😄 สวัสดีครับ! Dr. W กลับมาอีกครั้งครับ! อาการ ปวดไหล่ (Shoulder Pain) เป็นปัญหาที่กวนใจและพบได้บ่อยมาก สาเหตุมีได้หลากหลาย ตั้งแต่ปัญหาร้าวมาจากคอ, ตัวข้อไหล่เอง (เช่น ไหล่ติด ข้อเสื่อม ข้อหลวม), เส้นเอ็นรอบข้อไหล่ (Rotator Cuff), ข้อต่อเล็กๆ บริเวณหัวไหล่ (AC Joint), หรือภาวะอื่นๆ อีกมากมาย

การวินิจฉัยที่แม่นยำจึงเป็นก้าวแรกที่สำคัญมาก วันนี้ Dr. W จะมาแนะนำ "Flowchart หรือ แผนผังแนวทางการวินิจฉัยแยกโรคเบื้องต้น" สำหรับอาการปวดไหล่ ซึ่งจะช่วยให้เรา (รวมถึงแพทย์และนักกายภาพบำบัด) คิดอย่างเป็นระบบมากขึ้นในการคัดกรองและสงสัยภาวะต่างๆ ที่เป็นไปได้ครับ

สำคัญ! ขอย้ำว่านี่เป็นเพียง "แนวทางเบื้องต้น" นะครับ ไม่สามารถใช้แทนการซักประวัติและตรวจร่างกายอย่างละเอียดโดยแพทย์หรือนักกายภาพบำบัดได้ครับ!

📌 ตาม Flowchart ไปแยกโรคปวดไหล่เบื้องต้น (Simplified)

1️⃣ ขั้นตอนที่ 1: ปวดจาก "คอ" หรือ "ไหล่" หรือ "อื่นๆ"? (Neck vs Shoulder vs Other?)

🔸 ซักประวัติ/ตรวจการเคลื่อนไหว: ระบุตำแหน่งปวดให้ชัดเจน แล้วลองขยับ "คอ" และ "ไหล่" ดูว่าการขยับส่วนไหนที่ กระตุ้นอาการปวด (Reproduce pain)

🔸 แยกประเภท:

◾️ ถ้าขยับคอแล้วปวดชัดเจน -> สงสัยปัญหาที่คอ -> ตรวจระบบประสาท -> ดูแลแบบปัญหาคอ

◾️ ถ้าไม่ชัดเจน/มาจากส่วนอื่น -> ดูแลตามอาการ หรือหาสาเหตุเพิ่มเติม

◾️ ถ้าขยับไหล่แล้วปวดชัดเจน -> น่าจะมาจากไหล่ -> ไปขั้นตอนถัดไป!

2️⃣ ขั้นตอนที่ 2: มี "สัญญาณอันตราย" หรือไม่? (Red Flags?) 🚩

🔸 ตรวจสอบ: มีก้อน/บวมผิดปกติ (Tumor?), ติดเชื้อ (แดงร้อน, ไข้?), อุบัติเหตุรุนแรง/แล้วทำให้ไหล่ผิดรูป/ขยับไม่ได้ (Dislocation?), บาดเจ็บเฉียบพลันแล้วมีอาการอ่อนแรงมาก (Acute Cuff Tear?)

🔸 การจัดการ: ถ้ามี -> ส่งต่อแพทย์ด่วน! (Urgent Referral) 🚑 แต่ถ้าไม่มี -> ไปขั้นตอนถัดไป!

3️⃣ ขั้นตอนที่ 3: มีประวัติ "ข้อไหล่หลุด/ไม่มั่นคง" หรือไม่? (History of Instability?)

🔸 ซักประวัติ: เคยไหล่หลุด/เกือบหลุด? รู้สึกไหล่หลวม/กังวลว่าจะหลุดเวลากางแขน/เล่นกีฬา?

🔸 วินิจฉัย/จัดการ: ถ้าใช่ -> สงสัย ภาวะข้อไหล่ไม่มั่นคง (Shoulder Instability) (พบบ่อย 10-35 ปี) อาจเป็นแบบจากอุบัติเหตุ (Traumatic) หรือเป็นเอง (Atraumatic). Flowchart แนะนำ ส่งต่อ (Refer) (มักพิจารณาผ่าตัด).

◾️ กายภาพบำบัดเสริมความแข็งแรง Rotator Cuff/Scapular Stabilizers สำคัญมาก! ทั้งแบบไม่ผ่าตัดและหลังผ่าตัด

4️⃣ ขั้นตอนที่ 4: ปวดเฉพาะที่ "ข้อต่อ AC" หรือไม่? (AC Joint Pain?)

🔸 ตรวจร่างกาย: ปวดจำกัดอยู่แค่บริเวณ ข้อต่อ AC (ระหว่างปลายไหปลาร้ากับสะบัก) และกดเจ็บชัดเจน?

🔸 วินิจฉัย/จัดการ: ถ้าใช่ -> สงสัย ปัญหาข้อต่อ AC (ACJ Pathology) (พบบ่อย >30 ปี, อาจเจอในนักปั่น/ยกเวท). Flowchart แนะนำ Rest, NSAIDs, ฉีด Steroid, ส่งต่อ.

◾️ กายภาพฯ อาจช่วยลดปวด/ฟื้นฟูการเคลื่อนไหวได้

5️⃣ ขั้นตอนที่ 5 (จุดแยกสำคัญ!): "จำกัดการหมุนแขนออกด้านนอก" หรือไม่? (Loss of Passive ER?)

🔸 ตรวจร่างกาย: ตรวจ Passive External Rotation (PER) เทียบ 2 ข้าง พบว่าข้างที่ปวด "มีการจำกัดการเคลื่อนไหว" หมุนออกได้น้อยกว่าอีกข้างอย่างชัดเจน หรือไม่?

🔸 วินิจฉัย/จัดการ: ถ้า "ใช่" (limit) ✅ -> สงสัย 2 ภาวะหลัก:

 ไหล่ติด (Frozen Shoulder): (พบบ่อย 35-65 ปี) มักมีประวัติค่อยๆ ปวดนำแล้วตามด้วยติดแข็ง.

 ข้อไหล่เสื่อม (GHJ Osteoarthritis): (พบบ่อย >60 ปี) อาจมีเสียงในข้อร่วมด้วย.

แนวทางการรักษา (จาก Flowchart): Rest, NSAIDs, X-ray, ฉีด Steroid, ส่งต่อ. เสริม: FS ต้องเน้น Physio/Exercise ตามระยะ! (รอติดตามใน EP 102-104)

🔸 ถ้า "ไม่ใช่" (มุม PER ปกติ/ติดไม่มาก) ❌ -> ไปขั้นตอนถัดไป!

6️⃣ ขั้นตอนที่ 6 (ถ้า PER ไม่ติด): มีอาการของ Rotator Cuff หรือไม่? (SAPS/RC Signs?)

🔸 ตรวจร่างกาย: มี Painful Arc (ปวดช่วงกลางๆ ตอนกางแขน)? ปวดเมื่อ ออกแรงต้าน (Resistance Testing)? มีผลตรวจ Impingement tests (เช่น Neer's, Hawkins) บวก?

🔸 วินิจฉัย/จัดการ: ถ้า "ใช่" ✅ -> สงสัย กลุ่มอาการปวดจากช่องใต้หัวไหล่ (Subacromial Pain Syndrome - SAPS) ซึ่งรวมถึงปัญหา เส้นเอ็น Rotator Cuff (RC) (Tendinopathy, Tear), Bursitis, Biceps problem, SLAP lesion (พบบ่อย 35-75 ปี). Flowchart แนะนำ Rest, NSAIDs, ฉีด Steroid, "พิจารณา" กายภาพบำบัด, ส่งต่อ.

◾️ กายภาพบำบัด/Exercise เป็นการรักษาหลักที่มีประสิทธิภาพสูงมาก สำหรับภาวะนี้! ไม่ใช่แค่ "พิจารณา"

🔸 ถ้า "ไม่ใช่" อีก: -> อาจเป็น Other shoulder/arm pain หรือ Non-specific -> จัดการตามอาการ (Rest, NSAIDs, Physiotherapy, Refer)

💡 ข้อคิด:

✅ Flowchart นี้ช่วย จัดลำดับความคิด ในการแยกโรคปวดไหล่เบื้องต้นได้ดี โดยเฉพาะการใช้ "มุมหมุนแขนออก (Loss of Passive ER)" เป็นจุดสังเกตสำคัญในการสงสัย "ไหล่ติด (FS)" หรือ ข้อไหล่เสื่อม (GHJ OA)

✅ การตรวจร่างกายโดยละเอียด โดยผู้เชี่ยวชาญ ยังคงเป็นสิ่ง สำคัญที่สุด ในการวินิจฉัยที่แม่นยำ

✅ อย่าลืมบทบาทสำคัญของ "กายภาพบำบัดและการออกกำลังกาย" ซึ่งเป็นการรักษาหลักที่มีประสิทธิภาพสูงสำหรับปัญหาปวดไหล่ส่วนใหญ่ (เช่น Instability, FS, SAPS/RC) แม้ Flowchart อาจจะไม่ได้เน้นย้ำเท่าที่ควรครับ! 💪

⚡️ เคสตัวอย่างจากคลินิก ⚡️

เปรียบเทียบคนไข้ 2 ราย อายุ 50 ปี ปวดไหล่ขวา

◾️ เคส ก: ปวดไหล่ขวา ยกแขนลำบากมาก โดยเฉพาะกลางคืน รู้สึกตึงทั่วข้อ

ตรวจ: Passive External Rotation limit มาก (10° vs 80°) -> สงสัย Frozen Shoulder -> วางแผนรักษาตามระยะ FS (EP 102/104)

◾️ เคส ข: ปวดไหล่ขวาด้านข้าง ปวดมากตอนกางแขน 90-120° (Painful Arc), ปวดเมื่อยกแขนต้านแรง

ตรวจ: Passive External Rotation ไม่ติด, แต่ Impingement/RC tests positive -> สงสัย SAPS / Rotator Cuff Problem -> วางแผนรักษาเน้นลดปวด + ออกกำลังกายเสริมแรง RC/Scapular muscles

ข้อสังเกต: การตรวจเจอ (หรือไม่เจอ) "มุมหมุนออกที่จำกัด" ช่วยแยกแนวทางการรักษาที่ต่างกันได้อย่างชัดเจน!

References

 1. Cadogan, A., et al. (2011). A pragmatic approach to the diagnosis and management of shoulder pain: Development of a basic clinical algorithm. J Man Manip Ther, 19(1), 36-46.

 2. Horsley, I. G., et al. (2021). Diagnosis, prevention, and management of shoulder injuries in cricket: A consensus statement from the first world cricket conference. Sports Health, 13(4), 338-347.

 3. Rossi, L., et al. (2020). Management of atraumatic shoulder instability: A systematic review. Int Orthop, 44(4), 725-735.

 4. Watson, L., et al. (2018). Management of shoulder instability in the contact athlete. Curr Rev Musculoskelet Med, 11(3), 420-431.

 5. Castagna, A., et al. (2022). Non-operative management of atraumatic shoulder instability: A systematic review and meta-analysis. J Shoulder Elbow Surg, 31(2), 400-410.

 6. Saccomanno, M. F., et al. (2019). Acromioclavicular joint instability: anatomy, biomechanics and evaluation. Joints, 7(3), 87-92.

 7. Mazzocca, A. D., et al. (2012). Evaluation and treatment of acromioclavicular joint injuries. Am J Sports Med, 40(2), 462-474.

 8. Frank, R. M., et al. (2015). Acromioclavicular joint injuries: diagnosis and management. Sports Med Arthrosc Rev, 23(4), 179-186.

 9. Pieters, L., et al. (2020). An update of systematic reviews examining the effectiveness of conservative physical therapy interventions for rotator cuff tendinopathy. J Orthop Sports Phys Ther, 50(3), 131-141.

 10. Littlewood, C., et al. (2020). Physiotherapists' recommendations for examination and treatment of rotator cuff related shoulder pain: A consensus study. Physiother Theory Pract, 36(, 878-888.

 11. Challoumas, D., et al. (2021). Management of frozen shoulder: A systematic review and network meta-analysis. JAMA Netw Open, 4(, e2121620.

 12. Mertens, M. G., et al. (2021). Diagnosis and management of adhesive capsulitis (frozen shoulder) in primary care: a clinical practice guideline. Br J Gen Pract, 71(702), e73-e81.

 13. Rangan, A., et al. (2022). Management of adults with primary frozen shoulder in secondary care (UK FROST): a multicentre, pragmatic, three-arm, superiority randomised clinical trial. Lancet, 400(10354), 725-736.

 14. Page, M. J., et al. (2016). Manual therapy and exercise for adhesive capsulitis (frozen shoulder). Cochrane Database Syst Rev, (, CD011275.

 15. Lewis, J. (2015). Rotator cuff related shoulder pain: assessment, management and uncertainties. Man Ther, 20(1), 1-10.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line :https://lin.ee/cl1hNqe