Physio EP: 28 🤔วันนี้จะมาพูดถึงหมอนปลิ้นกันบ้าง (Disc herniation) part 2 ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับ INTERVERTEBRAL DISC หรือหมอนรองกระดูกสันหลังกันก่อนว่ามันคืออะไร🤔

❓ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับ INTERVERTEBRAL DISC หรือหมอนรองกระดูกสันหลังกันก่อนว่ามันคืออะไร❓

⭕️Intervertebral disc หรือหมอนรองกระดูกสันหลัง ทำหน้าที่เหมือน shock absorber และ spacer ระหว่าง vertebrae ผิวด้านนอกของ disc ประกอบไปด้วย Annulus Fibrosus (outer shell) หลายๆชั้น และจะมี directions of collagen fibersที่แตกต่างกันไป และชั้นนอกสุด(outermost layer) (สี dark blue) fiber ในชั้นนี้จะทำมุมประมาณ 65 องศา ส่วนในชั้นถัดไป (lighter royal blue) fiber ของชั้นนี้จะมีทิศทางตรงกันข้ามกันชั้นที่แล้ว และจะเป็นแบบนี้สลับไปเรื่อยๆ ลักษณะของ annulus fibrosus เช่นนี้ช่วยให้ร่างกายของเราสามารถจัดการกับ natural torsion/twisting forces ต่อ disc ขณะเดินและวิ่งได้นั่นเอง

⭕️ในรูปที่ 1 นี้ เราจะเห็นแนวของdisc fiber เป็นลักษณะตัว “X” สมมติว่าถ้า L3 หมุนไปด้านขวา จะทำให้ fiber สีเขียว (green fiber)ตึง ขณะที่ fiber สีฟ้าจะหย่อน (blue fiber) ตัวอย่างที่เราเห็นได้ชัดคือเวลาที่เรากำลังเดิน จะเกิด counter torque จาก lower body ต่อ upper body ลักษณะของ disc fiber และลักษณะของ annulus fibrosus ที่ทำมุม 65 องศาสลับไปมาเช่นนี้ ช่วยให้ร่างกายของเราสามารถจัดการกับ internal tension ภายใน disc และช่วยลด shear forces ที่นำไปสู่การบาดเจ็บของ disc ได้

⭕️ภายใน inner layer ของ disc คือ gelatinous center ที่ถูกเรียกว่า Nucleus Pulposus (สีม่วง ในรูป 2) ที่มีส่วนประกอบของน้ำและ collagen เป็นส่วนใหญ่ โดยทำให้เกิดลักษณะคล้ายเจลลี่ขึ้นภายใน ใน disc ที่ปกติ เวลาที่ถูก vertical compression ตัว nucleus จะสามารถ transfers compression forces โดยการขยาย outer annulus fibers ได้ และกระบวนการนี้ทำให้ annulus layers จะ share the converted tension stress และ distribute the load เท่าๆกัน แต่ disc เองก็สามารถเปลี่ยนแปลงได้จาก การบาดเจ็บ ท่าทางที่ไม่เหมาะสม movement pattern ที่ไม่ดี และจากอายุที่เพิ่มขึ้นได้เช่นกัน

 ❓❓หมอนปลิ้นแล้วทำไมเราถึงเจ็บ❓❓

⭕️แม้ว่า nucleus pulposus จะไม่มี nerve supply แต่ annulus fibrosis มี nerve supply ดังนั้นเมื่อnucleus pulposus แตกทะลักผ่านเข้าไปที่ชั้นของ annulus fibrosis จะไปทําให้เกิดแรงกดต่อเนื้อของมันซึ่งจะเป็นการกระตุ้นต่อ free nerve ending ที่มาจาก posterior rami ทําให้เกิดอาการปวดได้

❓❓ทำไมหมอนมักปลิ้นไปทางด้าน posterolateral มากกว่า Posterior❓❓ 

⭕️เนื่องจากทางด้าน posterior ตรงกลางมี posterior longitudinal ligament ซึ่งแข็งแรงมากกว่าขวางอยู่

✔️ต่อไปจะมาดูระยะของ disc herniation ทั้ง 4 ระยะ✔️

Stage1️⃣  : Protrusion คือระยะนี้ nucleus pulposus ยังไม่ไหลออกจากแนวกลางของ disc แต่มีการฉีดขาดของ annulus fibrosus เล็กน้อย จึงส่งผลให้เกิดการระคายเคืองต่อเส้นประสาทได้ ระยะนี้สามารถรักษาทางกายภาพบำบัดได้

Stage2️⃣  : Prolapse คือ เริ่มมี nucleus pulposus ไหลออกจากแนวกลางของ disc เข้าไปแทรกในส่วนของ annulus fibrosus แต่ไม่ถึงชั้นนอกสุด ระยะนี้เริ่มเกิดการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง คือเกิดการนูนโป่งของ annulus fibrosus ทำให้มีอาการบวม อักเสบ และมีการระคายเคืองต่อเส้นประสาทเพิ่มมากขึ้น ระยะนี้สามารถรักษาทางกายภาพบำบัดได้

Stage3️⃣  : Extrusion คือ ภาวะที่ nucleus pulposus ไหลออกจากแนวกลางของ disc ผ่าน annulus fibrosus (annulus fibrosus ฉีกขาด) เข้าสู่ spinal cord แต่ยังไม่ตกออกมาเป็นก้อนอิสระ ระยะนี้ยังพอสามารถรักษาทางกายภาพบำบัดได้ หรืออาจปรึกษาแพทย์ร่วมด้วย

Stage4️⃣  : Sequestered disc คือ nucleus pulposus ทะลุผ่าน annulus fibrosus (annulus fibrosus ฉีกขาดมาก) เข้าสู่ spinal cord และหลุดเป็นก้อนอิสระ ลอยอยู่ใน spinal cord ระยะนี้แนะนำให้ผ่าตัด*

⭕️การแตกของ disc นี้มักเรียกว่า slipped disc ภาวะเช่นนี้พบได้ในในช่วง 20-40 ปี และมักพบมากในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง โดยตําแหน่งที่เป็นอยู่ที่ระดับ

 L4-5 มากที่สุด

 L-5-S-1 รองลงมา

 L3-4 เป็นอ้นดับถัดไป⭕️

 ♥️Take home message♥️

เมื่อเราเข้าใจธรรมชาติของ disc ปัจจัยที่ส่งผลต่อความเสื่อมหรืออาการ และระยะต่างๆของเค้า จะทำให้เราสามารถเลือกแนวทางการรักษาที่เหมาะสมได้อีกด้วย ครั้งหน้าจะมาพูดต่อเกี่ยวกับแนวทางการดูแลกัน

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line : https://lin.ee/cl1hNqe