Dr. W EP. 87 หมอนรองกระดูกเสื่อม... ไม่ใช่แค่ "ใช้งานหนัก"! 🧐 ปัจจัยเสี่ยงที่คาดไม่ถึง! 🚬🍺😴

😄 สวัสดีครับ! Dr. W กลับมาพร้อมกับข้อมูลน่ารู้เกี่ยวกับสุขภาพกระดูกสันหลังกันต่อครับ! จาก EP ก่อนๆ (EP 84-86) เราได้เจาะลึกเรื่องหมอนรองกระดูก ทั้งกลไกความเสื่อม, การอักเสบ, เส้นประสาท, และผลกระทบจากการวิ่งไปแล้ว

วันนี้ เราจะมาขยายความเข้าใจกันต่อว่า อะไรคือ "ปัจจัยเสี่ยงที่แท้จริง" ที่อาจนำไปสู่ภาวะหมอนรองกระดูกเสื่อม (Intervertebral Disc Degeneration - IVDD) ได้บ้าง?

หลายคนมักเชื่อว่า IVDD เกิดจาก "การใช้งานหนัก" หรือ "อายุที่มากขึ้น" เป็นหลัก แต่จริงๆ แล้วมีปัจจัยอื่นๆ ที่เราอาจคาดไม่ถึง ซึ่งเรา "แก้ไขหรือปรับเปลี่ยนได้" และมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจมาชี้บ่งถึงความเป็นเหตุเป็นผลกันด้วยครับ!

วันนี้เราจะมาดูงานวิจัยล่าสุดโดย Guo และคณะ (2023) ที่ใช้วิธีการทางสถิติขั้นสูงที่เรียกว่า Mendelian Randomization (MR) ซึ่งอาศัยข้อมูลทางพันธุกรรม เพื่อตรวจสอบ "ความเป็นเหตุเป็นผล (Causal associations)" ระหว่างปัจจัยเสี่ยงต่างๆ กับการเกิด IVDD ครับ

📌 ไขความจริง: ปัจจัยเสี่ยง (ที่แก้ไขได้) กับ หมอนรองกระดูกเสื่อม (IVDD)

งานวิจัยนี้วิเคราะห์ข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างขนาดใหญ่มาก (หลักหมื่นถึงแสนคน!) เพื่อดูว่าปัจจัยเสี่ยงที่เราปรับเปลี่ยนได้เหล่านี้ มีผล "เชิงสาเหตุ" ต่อการเกิด IVDD หรือไม่ ผลลัพธ์ที่น่าสนใจคือ:

1️⃣ ปัจจัยเสี่ยงที่ "เพิ่ม" โอกาสหมอนรองเสื่อม (Causal Risk Factors - Increased Risk)

🔸 ไลฟ์สไตล์:

 ◾️ การสูบบุหรี่ (Smoking) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD ประมาณ 22% (OR ≈ 1.22)!

 ◾️ การดื่มแอลกอฮอล์ (Alcohol Consumption) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD ประมาณ 21% (OR ≈ 1.21)!

🔸 ปัญหาสุขภาพและการนอน:

◾️ การนอนไม่หลับ/นอนไม่พอ (Sleeplessness) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD สูงถึงเกือบ 80% (OR ≈ 1.80)!

 ◾️ ความดันโลหิตสูง (Hypertension) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD มากกว่า 2 เท่า (OR ≈ 2.11)!

 ◾️ เบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 Diabetes) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD ประมาณ 7% (OR ≈ 1.07).

🔸 ปัจจัยทางเมตาบอลิก (เลือด):

◾️ ไตรกลีเซอไรด์สูง (Triglycerides) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD ประมาณ 8% (OR ≈ 1.08).

 ◾️ น้ำตาลในเลือดสูง (Fasting Glucose) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD ประมาณ 19% (OR ≈ 1.19).

 ◾️ น้ำตาลสะสมสูง (HbA1c) : เพิ่มความเสี่ยง IVDD ประมาณ 31% (OR ≈ 1.31).

2️⃣ ปัจจัยที่อาจ "ลด" โอกาสหมอนรองเสื่อม (Potential Protective Factors)

🔸 ระดับการศึกษาสูงขึ้น (Higher Education) : ลดความเสี่ยง IVDD ได้ถึงประมาณ 43% (OR ≈ 0.57)!

🔸 รายได้ครัวเรือนสูงขึ้น (Higher Household Income) : ลดความเสี่ยง IVDD ได้ถึงประมาณ 39% (OR ≈ 0.61)!

🔸 ข้อสังเกต: ปัจจัยเหล่านี้อาจไม่ได้ส่งผลโดยตรง แต่สะท้อนถึงการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพที่ดีกว่า, การดูแลสุขภาพที่ดีกว่า, หรือไลฟ์สไตล์โดยรวมที่ส่งเสริมสุขภาพมากกว่า

3️⃣ ปัจจัยที่ความสัมพันธ์ยัง "ไม่ชัดเจน" ในงานวิจัยนี้ (Uncertain Factors)

🔸 ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุระหว่าง ข้อสะโพกเสื่อม, ไขมันดี HDL, Apolipoprotein A-I, ดัชนีมวลกาย (BMI), หรือลักษณะที่เกี่ยวกับโรคอ้วน กับ IVDD นั้น ยังดู ไม่ชัดเจน หรืออาจมีความสัมพันธ์แบบสองทิศทาง ในการศึกษาด้วยวิธี MR นี้

💡 ข้อคิดสำคัญ: "เมตาบอลิก & ไลฟ์สไตล์" อาจสำคัญกว่า "การใช้งานหนัก" ที่เราเคยเชื่อ!

✅ งานวิจัยนี้ ท้าทาย ความเชื่อเดิมที่มุ่งเน้นแต่ปัจจัยทาง "ชีวกลศาสตร์" (Biomechanical) เช่น น้ำหนักตัวเยอะ หรือการใช้งานหลังหนักๆ ว่าเป็นสาเหตุหลักของหมอนรองเสื่อม

✅ ผลลัพธ์จาก Mendelian Randomization (ซึ่งช่วยลดอคติและบ่งชี้ความเป็นเหตุเป็นผลได้ดีขึ้น) ชี้ให้เห็น บทบาทที่สำคัญมาก ของ "ปัจจัยทางเมตาบอลิก" (เบาหวาน, ไขมัน, น้ำตาล, ความดัน) และ "ไลฟ์สไตล์" (สูบบุหรี่, ดื่มเหล้า, การนอน) ในการ เพิ่มความเสี่ยงอย่างเป็นเหตุเป็นผล (Causally associated) ต่อการเกิด IVDD!

✅ นี่หมายความว่า การดูแล "สุขภาพองค์รวม" ให้ดี, การควบคุมโรคประจำตัวทางเมตาบอลิก, และการปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ที่ไม่ดีต่อสุขภาพ (เช่น เลิกบุหรี่, ลดเหล้า, นอนให้พอ) อาจเป็น กุญแจสำคัญ ในการ "ป้องกัน" หรือ "ชะลอ" ความเสื่อมของหมอนรองกระดูกได้ นอกเหนือไปจากการดูแลเรื่องการใช้งานร่างกายหรือการออกกำลังกายครับ!

⚡️ เคสตัวอย่างจากคลินิก ⚡️

คนไข้ชาย อายุ 50 ปี ทำงานออฟฟิศ เริ่มมีอาการปวดหลังตื้อๆ เป็นๆ หายๆ และรู้สึกหลังแข็งตึงง่ายขึ้น ผล MRI พบ IVDD เริ่มต้นที่ L4-5 และ L5-S1 (Pfirrmann Grade II-III) คนไข้ไม่มีโรคประจำตัวชัดเจน แต่จากการซักประวัติ พบว่ามี ปัจจัยเสี่ยงหลายอย่าง:

 สูบบุหรี่วันละครึ่งซอง

 ดื่มเบียร์เกือบทุกเย็นหลังเลิกงาน 🍻

 นอนดึก ตื่นเช้า นอนเฉลี่ย 5-6 ชม./คืน และมักตื่นกลางดึก 😴

 มีภาวะเครียดจากการทำงาน

 ไม่ค่อยออกกำลังกาย

 เริ่มมีภาวะน้ำหนักเกิน (Overweight)

แผนการรักษาผสมผสาน (เน้นองค์รวม + ปรับปัจจัยเสี่ยง):

✅ Pain Education:

อธิบายภาวะ IVDD และผล MRI ว่าความเสื่อมเล็กน้อยเป็นเรื่องปกติ ไม่น่ากังวลเกินไป (EP 79)

เน้นให้ความรู้จากงานวิจัยนี้ (EP 87): ชี้ให้เห็นว่า ไลฟ์สไตล์ (สูบบุหรี่, ดื่มเหล้า, การนอน) และ ปัจจัยทางเมตาบอลิกที่อาจตามมา ส่งผลต่อสุขภาพหมอนรองกระดูก โดยตรง และเป็นสิ่งที่ "ปรับเปลี่ยนได้"

สร้างแรงจูงใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อสุขภาพระยะยาว

✅ Physical Therapy Intervention:

 ทำกายภาพบำบัดเพื่อลดอาการปวดหลังและตึงตัวในปัจจุบัน (เช่น Manual Therapy, Modalities)

 สอนท่าออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรงและความทนทานของกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัวและสะโพก (Core & Hip Strengthening)

 แนะนำการออกกำลังกายแบบแอโรบิกที่เหมาะสม (เช่น เดินเร็ว, ว่ายน้ำ) เพื่อสุขภาพโดยรวมและช่วยควบคุมน้ำหนัก

✅ Lifestyle Modification Guidance & Referral (สำคัญมาก!):

 แนะนำและสนับสนุน การลด/เลิกบุหรี่และแอลกอฮอล์ (อาจส่งต่อคลินิกอดบุหรี่/เหล้า ถ้าจำเป็น)

 ให้คำแนะนำเรื่องสุขอนามัยการนอน (Sleep Hygiene) และการจัดการความเครียด

 กระตุ้นให้ตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อเฝ้าระวังปัญหาทางเมตาบอลิก (เบาหวาน, ความดัน, ไขมัน)

ผลลัพธ์:

✅ อาการปวดหลังของคนไข้ดีขึ้นจากการทำกายภาพบำบัด

✅ ที่สำคัญกว่าคือ คนไข้มีความเข้าใจและตระหนัก ถึงผลกระทบของไลฟ์สไตล์ต่อสุขภาพหมอนรองกระดูกมากขึ้น

✅ เริ่มมีความพยายามในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม (ลดบุหรี่, พยายามนอนเร็วขึ้น, เริ่มออกกำลังกาย) เพื่อสุขภาพที่ดีขึ้นในระยะยาว

ข้อสังเกต: การดูแลอาการปวดหลังจากหมอนรองเสื่อม ไม่ควรจบแค่การทำกายภาพเพื่อลดอาการปวดเฉพาะหน้า แต่ควร มองไปถึงการจัดการ "ปัจจัยเสี่ยง" ที่แก้ไขได้ โดยเฉพาะปัจจัยทางเมตาบอลิกและไลฟ์สไตล์ ซึ่งอาจเป็น "ต้นตอ" ที่สำคัญของการเกิดหรือการเร่งความเสื่อมในระยะยาวครับ!

References

 1. Guo, Q., et al. (2023). Causal associations between modifiable risk factors and intervertebral disc degeneration: a bidirectional Mendelian randomization study. BMC Musculoskelet Disord, 24(1), 880. (PMID: 37939919)

 2. Malfair, D., et al. (2010). Spine J, 10(10), 869-879.

 3. Raj, P. P. (2008). Pain Pract, 8(1), 18-44.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line :https://lin.ee/cl1hNqe