Dr. W EP. 113 วินิจฉัยผิด? 😱 1 ใน 9 คน ที่ปวดศอกนอก อาจไม่ใช่ Tennis Elbow! - เช็คปัจจัยเสี่ยง + วิธีสกรีนง่ายๆ!

😊 สวัสดีครับ! Dr. W มาพร้อมเรื่องน่าสนใจอีกแล้วครับ! เราคุยกันไปใน EP ก่อนๆ (EP 112) แล้วว่าอาการ "ปวดข้อศอกด้านนอก" เนี่ย ไม่ได้มีแค่ Tennis Elbow (Lateral Epicondylopathy - LE) อย่างเดียวใช่ไหมครับ? มันมีสารพัดโรคที่อาการคล้ายกันมาก จนทำให้การวินิจฉัยแยกโรคเป็นเรื่องท้าทาย 🤯

ปัญหาคือ... ถ้าเราวินิจฉัยผิด คิดว่าเป็น LE ทั้งๆ ที่จริงๆ เป็นโรคอื่น การรักษามันก็ไม่ตรงจุด รักษาไปเท่าไหร่ก็ไม่หายสักที! 😩 คนไข้บางคนอาจจะมีอาการที่ไม่เหมือน LE ทั่วไป เช่น ข้อศอกบวม ขยับได้ไม่สุด มีประวัติอุบัติเหตุมาก่อน หรืออายุน้อยกว่าปกติ ซึ่งเป็นสัญญาณเตือนว่าอาจจะไม่ใช่ LE ก็ได้

ล่าสุด! มีงานวิจัยใหม่เอี่ยมตีพิมพ์ในวารสารดัง American Journal of Sports Medicinนักวิจัยเก็บข้อมูลจากคนไข้ 189 คน ที่เคยถูกวินิจฉัยว่าเป็น LE มาก่อน แต่รักษาแบบไม่ผ่าตัด (กายภาพ, ยา, ฉีดยา) แล้วอาการไม่ดีขึ้นเลย เค้าแบ่งคนไข้ออกเป็น 2 กลุ่ม:

✅ กลุ่มอาการตรงตามตำรา (Typical LE): ไม่มีประวัติอุบัติเหตุ, ไม่เคยบวม, ข้อไม่เคยติดขัด + ตรวจร่างกายแล้วปกติหมด ยกเว้นกดเจ็บถูกที่ (ปุ่มกระดูกด้านนอกเยื้องหน้า - รูป 1) และตรวจท่า Cozen's test (เกร็งกระดกข้อมือต้านแรง) แล้วเจ็บ (+).

✅ กลุ่มอาการไม่ค่อยเหมือน (Atypical LE): มีประวัติอย่างน้อย 1 อย่าง เช่น เคยมีอุบัติเหตุ, ข้อเคยติด/ขยับไม่สุด, ตำแหน่งที่ปวดดูแปลกๆ (รูป 2), เคยบวม, เป็นโรคข้ออักเสบอื่น + ตรวจร่างกายเจออย่างน้อย 1 อย่าง เช่น กดเจ็บที่แปลกๆ, Cozen's test ไม่เจ็บ (-), ข้อดูหลวมๆ, กล้ามเนื้อหมุนแขนอ่อนแรง, ข้อติด, หรือตรวจเจอพังผืดผิดปกติ (Plica test (+))

จากนั้น กลุ่ม Atypical ก็ถูกส่งไปตรวจละเอียดเพิ่มเติมด้วยภาพถ่าย MRI, CT หรือตรวจชิ้นเนื้อตอนผ่าตัด เพื่อหาการวินิจฉัยที่แท้จริง แล้วนำข้อมูลทั้งหมดมาวิเคราะห์ทางสถิติครับ

📊 ผลลัพธ์ (Results)

👉 พบว่าในบรรดาคนไข้ 189 คนที่เคยถูกบอกว่าเป็น LE นั้น มีถึง 11% (21 คน หรือประมาณ 1 ใน 9 คน) ที่จริงๆ แล้ว วินิจฉัยผิด! 😱

👉 แล้วจริงๆ พวกเขาเป็นอะไรกัน? การวินิจฉัยผิดที่พบบ่อยที่สุดคือ:

▶️ ภาวะข้อศอกไม่มั่นคง (Posterolateral instability) (6 ราย)

▶️ เส้นประสาทเรเดียลถูกกดทับ (Radial nerve compression) (3 ราย)

▶️ ข้อเสื่อมจากภาวะอักเสบ (Inflammatory OA) (3 ราย)

▶️ โรคกระดูกอ่อนตายจากการขาดเลือด (Osteochondritis dissecans) (2 ราย)

▶️ พังผืดในข้อศอกผิดปกติ (Posterolateral plica) (2 ราย)

▶️ ข้อเสื่อมปฐมภูมิ (Primary OA) (2 ราย)

👉 ใครเสี่ยงโดนวินิจฉัยผิด? 🔍 สัญญาณเตือนที่ต้องมองหา: ปัจจัยเหล่านี้เพิ่มความเสี่ยงที่จะ ไม่ใช่ LE อย่างมีนัยสำคัญ:

▪️ 👶 อายุ ≤ 30 ปี: เสี่ยงสูงกว่าคนอายุมาก อย่างชัดเจน! (OR ≈ 67)

▪️ 💥 มีประวัติอุบัติเหตุ ที่ข้อศอกมาก่อน (OR ≈ 18)

▪️ 🤸‍♂️ ข้อศอกขยับได้ไม่สุด หรือมีอาการ ติดขัด (Limited ROM/Mechanical symptoms) (OR ≈ 17)

▪️ 🎈 เคยมีประวัติข้อศอกบวม (OR ≈ 14)

▪️ 💉 จำนวนครั้งที่เคยฉีดสเตียรอยด์: ยิ่งเคยฉีดหลายครั้ง ยิ่งเพิ่มความเสี่ยง! (OR = 2 ต่อการฉีด 1 ครั้ง)

👉 ท่าตรวจร่างกายง่ายๆ ที่ช่วย "คัดกรอง" หรือ "เอ๊ะ!":

▪️ 📍 ตำแหน่งกดเจ็บไม่ตรงตำรา (Atypical Pain Location): (ดูรูป 2 ประกอบ) ถ้าจุดที่คนไข้ปวด/กดเจ็บที่สุด ไม่ใช่ บริเวณปุ่มกระดูกด้านนอกตามปกติ (รูป 1) แต่เป็นตำแหน่งอื่น เช่น ต่ำลงมาตามแนวเส้นประสาทเรเดียล (2A), ตามแนวเส้นประสาท PIN (2B), ด้านหลังเหนือศอก (Triceps - 2C), หรือด้านหลังเยื้องนอก (Plica/LCL - 2D) การตรวจพบนี้มี ความไว (Sensitivity) สูงถึง 90.5% ในการบ่งชี้ว่าอาจจะเป็นโรคอื่น (ไม่ใช่ LE)! (แถมมีความจำเพาะ Specificity 99% ด้วย) >> ดังนั้น การประเมินตำแหน่งกดเจ็บอย่างละเอียด เป็นเครื่องมือคัดกรองด่านแรกที่ดีมากๆ!

▪️ ✋ Cozen's Test ได้ผลลบ (Negative Cozen Test): ถ้าตรวจท่ามาตรฐานของ LE (เกร็งกระดกข้อมือต้านแรง) แล้ว "ไม่เจ็บ" ก็เป็นอีกสัญญาณที่ช่วยบอกว่าน่าจะไม่ใช่ LE ทั่วไป (Sensitivity 61.9%, Specificity สูง 99%).

💡 สรุปและข้อคิด

งานวิจัยนี้ตอกย้ำว่า การวินิจฉัยผิดพลาดสำหรับอาการปวดศอกด้านนอกเกิดขึ้นได้จริง (ประมาณ 11%) ดังนั้น เราต้องมีความ "สงสัย" (High degree of suspicion) ไว้เสมอ โดยเฉพาะในคนไข้ที่:

▪️ อายุน้อย (≤ 30 ปี)

▪️ มีประวัติอุบัติเหตุ

▪️ เคยบวม หรือ ข้อติดขัด/ขยับไม่สุด

▪️ เคยฉีดสเตียรอยด์มาหลายครั้งแล้วไม่ดีขึ้น

▪️ และที่สำคัญ การประเมิน "ตำแหน่งกดเจ็บที่แท้จริง" อย่างละเอียด เป็นเครื่องมือคัดกรอง (Screening test) ที่มีประโยชน์และทำได้ง่ายมากๆ ถ้าตำแหน่งมันดูแปลกๆ ไม่ตรงตำรา (Atypical pain location) ให้สงสัยไว้ก่อนเลยว่าอาจจะมี "ผู้ร้ายตัวจริง" อื่นซ่อนอยู่! การไม่ด่วนสรุปว่าเป็น LE จะช่วยให้เราหาการวินิจฉัยที่ถูกต้อง และให้การรักษาที่มีประสิทธิภาพแก่คนไข้ได้ดียิ่งขึ้นครับ! 😊

References

🔶 1. Wolf JM, Mountcastle S, Burks R. Lateral epicondylitis: a review. Hospital Practice (1995). 2015 Feb;43(1):25-30.

🔶 2. Fusaro I, Orsini S, Stanev I, Giai Via A, Oliva F, Maffulli N. Concomitant Intra- and Extra-Articular Conditions in Patients With Lateral Epicondylitis: A Narrative Review With Standardized Assessment Proposal. Arthroscopy, Sports Medicine, and Rehabilitation. 2023 Mar 30;5(3):e611-e621.

🔶 3. Safran MR, Ahmad CS, Elattrache NS. Ulnar collateral ligament of the elbow. Journal of Shoulder and Elbow Surgery. 2005 Jan-Feb;14(1 Suppl S):139S-147S.

🔶 4. Blonna D, Nicoletti D, Mattei L, Bellato E, Titolo P, Tellini A, Rossi R, Castoldi F. When Lateral Epicondylitis Is Not Lateral Epicondylitis: Analysis of the Risk Factors for the Misdiagnosis of Lateral Elbow Pain. American Journal of Sports Medicine. 2024 Jun;52(7):1708-1716.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line :https://lin.ee/cl1hNqe