Dr. W EP. 111 ปวดข้อศอกด้านนอก (Tennis Elbow)? 🎾 ดูแนวทางรักษาตาม Guideline! 💪

😊 สวัสดีครับ! Dr. W กลับมาอีกครั้งครับ! วันนี้เรามาพูดถึงอาการปวดที่พบบ่อยมากๆ อีกอย่างหนึ่ง นั่นคือ "อาการปวดข้อศอกด้านนอก" หรือที่เรียกกันติดปากว่า "Tennis Elbow" (ชื่อทางการแพทย์คือ Lateral Elbow Tendinopathy - LET) ครับ 🎾

ถึงชื่อจะเหมือนเกี่ยวกับเทนนิส แต่จริงๆ แล้วพบได้บ่อยมากในคนทั่วไปที่ไม่ได้เล่นเทนนิสเลยครับ โดยเฉพาะคนที่ต้อง ใช้งานข้อมือซ้ำๆ หรือต้องกำ/บิด/ยกของบ่อยๆ (พบได้ 4-7 คน ใน 1,000 คน) อาการหลักคือ ปวดบริเวณข้อศอกด้านนอก อาจร้าวลงไปที่แขนท่อนล่าง และปวดมากขึ้นเมื่อทำกิจกรรมที่ต้อง กำมือ, บิดข้อมือ, หรือกระดกข้อมือต้านแรง (เช่น บิดลูกบิดประตู, ยกแก้วน้ำ, พิมพ์งาน, หรือตีแบ็คแฮนด์)

แล้วถ้าเรามีอาการแบบนี้ ควรจะดูแลรักษาอย่างไรดี? วันนี้เราจะมาดู แนวทางการดูแลรักษา (Patient Care Pathway) ที่เสนอโดย British Elbow & Shoulder Society (BESS) ซึ่งเป็นองค์กรที่น่าเชื่อถือด้านข้อศอกและข้อไหล่จากอังกฤษกันครับ

ภาพด้านล่างนี้: BESS Lateral Elbow Tendinopathy Management Guideline 👇 Flowchart นี้สรุปขั้นตอนการดูแลตั้งแต่ Primary Care ไปจนถึง Secondary Care ครับ

📌 ไขความจริง: แนวทางการจัดการ Tennis Elbow (LET) ตาม BESS Guideline

1️⃣ การวินิจฉัย (Diagnosis - ทำโดยผู้เชี่ยวชาญ)

🔶 อาศัยการซักประวัติ + ตรวจร่างกาย: ไม่จำเป็นต้องใช้ Imaging (X-ray/Ultrasound/MRI) ในการวินิจฉัยเบื้องต้น ยกเว้นในกรณีที่ไม่แน่ใจ หรือสงสัยภาวะอื่นร่วมด้วย

🔶 ลักษณะสำคัญที่บ่งชี้ LET:

✅ ค่อยๆ เริ่มมีอาการปวดที่ข้อศอกด้านนอก (Gradual onset)

✅ ไม่มีประวัติอุบัติเหตุรุนแรงที่ข้อศอก (No history of trauma)

✅ กดเจ็บบริเวณปุ่มกระดูกข้อศอกด้านนอก ชัดเจน (Tenderness on palpation of lateral epicondyle)

✅ ปวดเมื่อเกร็งกระดกข้อมือต้านแรง หรือ กระดกนิ้วกลางต้านแรง (Pain on resisted extension of wrist or middle finger)

🔶 คัดกรอง Red Flags/ภาวะอื่น: ต้องแน่ใจว่าไม่ใช่ปัญหาในเด็ก/วัยรุ่นที่ต้องการการดูแลพิเศษ, ไม่มีก้อนเนื้อ/บวมผิดปกติ, ไม่มีการติดเชื้อ, ไม่ใช่อาการปวดจากข้ออักเสบรูมาตอยด์ หรือปัญหาเส้นประสาท และแยกภาวะปวดร้าวมาจากคอ (EP 110)

2️⃣ การดูแลเบื้องต้น (Primary Care / Self-Management)

🔶 ให้ความรู้ (Patient Education): ทำความเข้าใจภาวะ LET, การดำเนินโรค (ส่วนใหญ่อาจดีขึ้นเองภายใน 3 เดือนถ้าจัดการเหมาะสม แต่บางรายอาจเรื้อรัง), การปรับพฤติกรรม

🔶 ปรับกิจกรรม (Modify Activities): หลีกเลี่ยง หรือ ปรับเปลี่ยน ท่าทาง/กิจกรรมที่กระตุ้นอาการปวด (เช่น ลดการกำแน่น, ใช้เครื่องมือช่วย, พักระหว่างทำกิจกรรม)

🔶 ยาลดอักเสบชนิดทา (Topical NSAIDs): อาจพิจารณาใช้ ในช่วง 1-4 สัปดาห์แรก เพื่อช่วยลดปวดเฉพาะที่

🔶 การออกกำลังกายเบื้องต้น: BESS มี วิดีโอแนะนำท่าออกกำลังกายเบื้องต้น สำหรับ LET ให้ลองศึกษาและทำตามได้ครับ [Link: https://bess.ac.uk/tennis-elbow/]

🔶 ‼️ ข้อควรระวังสูงสุด: "หลีกเลี่ยงการฉีดสเตียรอยด์!" (AVOID Corticosteroid Injection!) Guideline นี้ เน้นย้ำอย่างมาก และมีหลักฐานสนับสนุนว่า การฉีดสเตียรอยด์เข้าบริเวณเอ็นที่ข้อศอก "ไม่ควรทำ" เป็นการรักษาอันดับแรก เพราะแม้จะลดปวดได้ดีในระยะสั้นมากๆ แต่ เพิ่มความเสี่ยงสูงมากต่อการกลับเป็นซ้ำ และอาจส่งผลเสียต่อโครงสร้างเส้นเอ็นในระยะยาว! 💉❌

3️⃣ การส่งต่อกายภาพบำบัด (Physiotherapy Referral)

🔶 เมื่อไหร่? หากดูแลตัวเองเบื้องต้นตามข้อ 2 แล้วอาการ ไม่ดีขึ้นภายใน 6-12 สัปดาห์ -> ควรส่งต่อเพื่อรับการประเมินและรักษาโดยนักกายภาพบำบัด

🔶 บทบาทของกายภาพบำบัด:

ประเมินอย่างละเอียด หาสาเหตุ/ปัจจัยกระตุ้นที่แท้จริง

ให้การรักษาหลัก! ซึ่ง Guideline แนะนำคือ:

✅ การยืดกล้ามเนื้อ (Stretching Exercises): ยืดกล้ามเนื้อกลุ่มกระดกข้อมือ (Wrist Extensors) และ งอข้อมือ (Flexors)

✅ การออกกำลังกายเพิ่มความแข็งแรงแบบ Eccentric (Eccentric Loading Extensor Tendons): หัวใจสำคัญ! 💖 เน้นให้กล้ามเนื้อกลุ่มกระดกข้อมือได้ทำงานในจังหวะ "ค่อยๆ ผ่อนต้านแรง" (เช่น ค่อยๆ ปล่อยดัมเบลลงช้าๆ) ซึ่งเชื่อว่าช่วยกระตุ้นการซ่อมสร้างและปรับโครงสร้างของเส้นเอ็นได้ดี (คล้ายกับในเอ็นร้อยหวาย/เอ็นสะบ้า) 💪

4️⃣ การส่งต่อแพทย์เฉพาะทาง / การรักษาอื่นๆ? (Secondary Care / Other Treatments)

🔶 เมื่อไหร่? หากทำกายภาพบำบัดอย่างเหมาะสมแล้ว 12-24 สัปดาห์ อาการยังไม่ดีขึ้น -> อาจพิจารณาส่งต่อแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ (Orthopaedics) เพื่อประเมินเพิ่มเติม (อาจทำ MRI/US เพื่อดูโครงสร้างเอ็น หรือแยกโรคอื่น)

🔶 การรักษาเสริมอื่นๆ: เช่น Orthotics (สายรัดข้อศอก), Needling, PRP Injection, Shockwave (ESWT), หรือ Surgery -> Guideline ระบุไว้อย่างชัดเจนว่า ควรแจ้งให้ผู้ป่วยทราบว่า ณ ปัจจุบัน "ยังไม่มีหลักฐานที่แข็งแรงว่าการรักษาเสริมเหล่านี้ ได้ผลดีไปกว่า placebo" สำหรับภาวะ LET! 🤔 ดังนั้น ควรตัดสินใจร่วมกันกับแพทย์อย่างรอบคอบถึงข้อดีข้อเสีย

🔶 การผ่าตัด: เป็นทางเลือก สุดท้ายจริงๆ หลังจากรักษาแบบไม่ผ่าตัด (รวมกายภาพบำบัดอย่างน้อย 6 เดือน) แล้วยังคงมีอาการรุนแรง รบกวนชีวิตประจำวันมาก

💡 ข้อคิด:

✅ การวินิจฉัย Tennis Elbow (LET) อาศัย ประวัติและการตรวจร่างกาย เป็นหลัก ไม่จำเป็นต้องรีบทำ MRI/Ultrasound

✅ การรักษาหลักที่มีประสิทธิภาพและแนะนำเป็น อันดับแรก คือ 1) การให้ความรู้ + ปรับกิจกรรม 2) กายภาพบำบัดที่เน้น Stretching และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง "Eccentric Exercise" 💪

✅ "หลีกเลี่ยงการฉีดสเตียรอยด์" โดยไม่จำเป็น! 💉❌

✅ การรักษาเสริมอื่นๆ (สายรัด, Needling, PRP, Shockwave) ยังไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าได้ผลดี ควรพิจารณาอย่างรอบคอบ

✅ การผ่าตัดเป็นทางเลือกสุดท้ายจริงๆ ครับ 😊🎾

✨ เคสตัวอย่างจากคลินิก✨

คนไข้ อายุ 40 ปี ทำงานคอมพิวเตอร์ และตีแบดมินตันเป็นประจำ 🏸 เริ่มมีอาการ ปวดข้อศอกขวาด้านนอก มา 2 เดือน ปวดมากขึ้นเวลาใช้เมาส์นานๆ หรือเวลาตีลูกแบ็คแฮนด์

การประเมิน:

✅ ซักประวัติและตรวจร่างกายเข้าได้กับ Lateral Elbow Tendinopathy (LET) (กดเจ็บ Lateral Epicondyle, Cozen's test positive)

✅ ไม่มี Red Flags หรืออาการที่บ่งชี้ว่ามาจากคอ

✅ (NKT/NMI Assessment): พบ Wrist Extensors ทำงานหนัก (Facilitated) ร่วมกับ Shoulder External Rotators และ Scapular Stabilizers ทำงานน้อยไป (Inhibited)

แผนการรักษา :

✅ Education & Activity Modification:

🔹 อธิบายภาวะ LET, ปัจจัยกระตุ้น (การใช้เมาส์, ท่าตีแบ็คแฮนด์)

🔹 แนะนำปรับท่าจับเมาส์, ใช้ Ergonomic mouse, พักข้อมือบ่อยๆ

🔹 พัก การตีลูกแบ็คแฮนด์หนักๆ ชั่วคราว (อาจตีโฟร์แฮนด์หรือไดรฟ์เบาๆ ได้ถ้าไม่เจ็บ)

✅ Initial Management:

🔹 อาจลองใช้ Topical NSAID gel 1-2 สัปดาห์เพื่อลดปวด

🔹 ไม่แนะนำให้ฉีด Steroid

🔹 สอน Home exercise เบื้องต้น: Gentle Wrist Extensor/Flexor stretching

✅ Physiotherapy (เริ่มเร็วหากปวดรบกวน Function หรือถ้า Home Ex ไม่ดีขึ้นใน 6 สัปดาห์):

🔹 Manual Therapy/NKT/NMI: คลาย Wrist Extensors, Activate Shoulder ER/Scapular Stabilizers

🔹 Stretching: ยืด Wrist Extensors/Flexors ต่อเนื่อง

🔹 Eccentric Loading Exercise (Key!): เริ่มจากเบาๆ (เช่น ใช้ยางยืดสีอ่อน หรือดัมเบล 0.5-1 kg) ทำท่า Wrist Extension Eccentric (ใช้มืออีกข้างช่วยยกข้อมือขึ้น แล้วค่อยๆ เกร็งต้านผ่อนข้อมือลงช้าๆ 3-5 วินาที) ทำ 10-15 ครั้ง x 3 เซ็ต วันละครั้ง หรือวันเว้นวัน โดยใช้ Pain Monitoring (EP 80) ควบคุมให้อยู่ในระดับที่ทนไหว (โซน 🟢🟡)

🔹 Progressive Strengthening: ค่อยๆ เพิ่มแรงต้านของ Eccentric exercise และเพิ่มท่าบริหารอื่นๆ สำหรับกล้ามเนื้อปลายแขน, ไหล่, และแกนกลางลำตัว

✅ Gradual Return to Sport: วางแผนการกลับไปตีแบดมินตันอย่างค่อยเป็นค่อยไป เริ่มจากเบาๆ และสังเกตอาการ

ผลลัพธ์:

✅ อาการปวดข้อศอกลดลง กำมือ/ใช้เมาส์/ตีแบด (โฟร์แฮนด์) ได้ดีขึ้น

✅ ค่อยๆ กลับไปตีแบ็คแฮนด์ได้โดยเจ็บน้อยลง

✅ มีความเข้าใจในการดูแลตัวเองและป้องกันการกลับเป็นซ้ำ

ข้อสังเกต: การรักษา LET ที่ได้ผลดีตาม Guideline เน้น การปรับพฤติกรรม + การออกกำลังกายที่ถูกต้อง (โดยเฉพาะ Eccentrics) โดยมีกายภาพบำบัดเป็นหัวใจสำคัญ และ หลีกเลี่ยงการรักษาที่ไม่จำเป็น/อาจมีผลเสีย (เช่น ฉีด Steroid) ครับ

References

1. Singh J, Jones G, Thomas M, Kulkarni R, Drew S, Tytherleigh-Strong G, Clark D, Funk L; BESS Guideline Development Group. Evidence-based guidelines for the management of lateral epicondylitis (tennis elbow). Shoulder Elbow. 2023 Oct;15(5):532-543.

2. Coombes BK, Bisset L, Vicenzino B. A new integrative model of lateral epicondylalgia. Br J Sports Med. 2007 Apr;41(4):252-8; discussion 258.

3. Shiri R, Viikari-Juntura E, Varonen H, Heliövaara M. Prevalence and determinants of lateral and medial epicondylitis: a population study. Am J Epidemiol. 2006 Dec1 1;164(11):1065-74.

4. British Elbow and Shoulder Society (BESS). Tennis Elbow. BESS Patient Information. Accessed April 23, 2025. Available from: https://bess.ac.uk/tennis-elbow/

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

บ้านใจอารีย์คลินิกกายภาพ มี 2 สาขา

!!ยินดีให้คำปรึกษา ฟรี!!

📌สาขา เยาวราช

-แผนที่ : https://g.co/kgs/kXSEbT

-โทร : 080 425 9900

-Line : https://lin.ee/6pVt7JG

📌สาขา เพชรเกษม81

-แผนที่ : https://g.co/kgs/MVhq7B

-โทร : 094 654 2460

-Line :https://lin.ee/cl1hNqe